Artikelen
Ervaringen en gedachtenspinselsBoosheid, het topje van de ijsberg
Hij is boos. Omdat hij moet afdrogen. Daar heeft hij helemaal geen zin in en het is bovendien nog een grotere vaat dan normaal. Hij is boos en laat dat duidelijk merken. Hij smijt met de spullen, loopt boos heen en weer en zegt een heleboel boze dingen. Het is namelijk niet eerlijk. En afdrogen is stom. En hij doet ook niet mee met iets leuks dat we na de afwas gaan doen.
Langzaam verandert zijn toon. Deze oktober is stom. Het is nog nooit zo’n stomme oktober geweest. En hij is boos op Mark Rutte. Mark Rutte heeft niks over hem te zeggen. Alleen hijzelf heeft iets over zijn leven te zeggen. En papa en mama.
Dan komen de tranen. We stoppen de afwas en ik geef hem een knuffel. Het verdriet komt vanuit zijn binnenste. Met diepe uithalen huilt hij en vertelt hij dat hij het zo jammer vindt dat er bijna geen visite op zijn verjaardag – over een paar weken – mag komen. Op school hadden ze het jeugdjournaal gekeken over de persconferentie van dinsdag. En toen had hij dat gehoord.
We praten er nog even over door. We maken de afwas af en doen nog een stevige knuffel. Opnieuw komen de tranen van teleurstelling en verdriet. De boosheid is helemaal verdwenen. En we spreken af dat we er ondanks alles een leuke verjaardag van gaan maken.
Deze gebeurtenis van afgelopen week laat nogal treffend zien hoe boosheid het topje van de ijsberg kan zijn. Het valt niet altijd mee om goed te begrijpen waar de boosheid van een kind vandaan komt. Vaak begrijpt het kind het zelf ook niet goed. In deze situatie werd het vrij snel duidelijk, maar heel vaak zal dat niet zo zijn. Het is wel goed om te beseffen dat de boosheid niet primair is.
Speel, leer en geef je vaardigheden kado!
Ik bezocht afgelopen weekend het symposium dat door Stichting StiBCO georganiseerd werd. Dit symposium ging over onderzoek naar het leerpotentieel bij kinderen (dit wordt ook wel ‘dynamisch testen’ genoemd) en daarnaast over de verschillende cognitieve bouwstenen die nodig zijn om je verder te kunnen ontwikkelen (metacognitie). Interessante kost, aangezien deze kennis hier en daar schuurt met de huidige praktijk.
Bij het onderzoek naar het leerpotentieel ligt de nadruk op het onderzoeken wat er nodig is, bij dit specifieke kind, om een stapje verder te komen in een leerproces. Hoeveel hulp heeft dit kind nodig? Wat voor hulp, hoe specifiek? Dus wordt er eerst gekeken naar wat een kind zonder hulp zelf kan. Daarna krijgt het kind hulp (feedback, training, etc.) en wordt er daarna gekeken hoe het kind de taak dan kan uitvoeren. Dit geeft inzicht in het leerproces van het kind en geeft ook concrete aanwijzingen voor wat het kind bijvoorbeeld op school nodig heeft om te kunnen leren. Het kind wordt zo vooral met zichzelf vergeleken in plaats van met een normgroep. En er wordt aangesloten bij de zone van de naaste ontwikkeling van het kind.
Wat daarnaast belangrijk is, is het kind eigenaar te maken van zijn eigen leerproces. Onderzoek naar het leerpotentieel helpt daarbij. Het kind heeft er recht op om te weten wat het nodig heeft, waar het moeite en minder of geen moeite mee heeft. Dit zelfinzicht helpt het kind bij het leren en wordt ook wel metacognitie genoemd. Ook zijn er op de website van StiBCO zijn diverse artikelen te downloaden waarop ook de ‘omgekeerde piramide’ een plek heeft. (Klik op de afbeelding voor een grotere versie en het bijbehorende artikel van StiBCO.)
Het leuke van leren is dat het spelenderwijs gebeurt. Bijvoorbeeld door spelletjes te spelen. Daarnaast is het leuke van leren dat je het samen doet. Een volwassene is bijvoorbeeld (als het goed is ;)) veel verder in de ontwikkeling van zijn cognitieve bouwstenen. Door het als volwassene voor te doen (modelling) kan een kind enorm veel vaardigheden leren. Maar daarvoor is het wel belangrijk dat een kind zelf begrijpt wat hij moeilijk vindt en dat je er met hem over kunt praten en nadenken. Anders kan er geen transfer naar het dagelijks leven plaatsvinden.
Het mooie van de manier van werken zoals die tijdens het symposium werd weergegeven, is dat het kind met zijn onderwijs- en ontwikkelingsbehoeften centraal staat. Dat spreekt mij heel erg aan. Daarmee hoeft het kind niet in een hokje geplaatst te worden waarin het gedrag en de vaardigheden van het kind op een bepaalde manier het meest overeenkomen met het gedrag en/of vaardigheden van de andere kinderen in dat hokje. En op basis waarvan vervolgens gekeken wordt naar wat al die kinderen in dat hokje nodig hebben.
Bij een intelligentietest wordt gemeten wat het kind aan actuele kennis en vaardigheden in huis heeft. Er volgt geen training om te kijken wat het kind nodig heeft om zijn prestatie te verbeteren en dus te leren. De afname verloopt behoorlijk gestandaardiseerd. Ik vind het erg belangrijk om bij de afname van een intelligentietest bij het kind na te vragen welke strategieën het heeft gebruikt om tot bepaalde oplossingen te komen. Ook is de observatie daarbij natuurlijk belangrijk. Op deze manier kan ik toch iets meer inzicht krijgen in de denkprocessen die bij dit kind een rol spelen en wat het kind op basis daarvan nodig heeft in de aansluiting bij de zone van de naaste ontwikkeling.
Update corona-maatregelen
Sinds 1 juli geldt de anderhalve meter afstandsregel niet meer tussen kinderen en volwassenen. Daarom maak ik tijdens een intelligentieonderzoek ook geen gebruik meer van het coronascherm, zodat de testafname weer volgens de richtlijnen kan verlopen.
Wat betreft de overige maatregelen volg ik het RIVM. Dat betekent dat ik het materiaal en de ruimte goed schoonmaak en zorg voor ventilatie, dat we regelmatig onze handen wassen en dat we bij verkoudheidsklachten zo nodig de afspraak verzetten of ( in het geval van een gesprek) een afspraak inplannen via videobellen. Tijdens (fysieke) intakegesprekken en nabesprekingen en tijdens de haal- en brengmomenten houden we anderhalve meter afstand.
Corona-regels
Omdat jeugdhulp niet te lang kan blijven stilliggen, heb ik besloten om de onderzoeken weer op te starten. Natuurlijk wel binnen de richtlijnen van het RIVM. Ik heb de volgende ‘corona-regels’ opgesteld:
- We plannen alleen een afspraak in als jullie dat als ouders ook zien zitten. Deze situatie maakt dat een testafname anders loopt dan volgens het boekje. Dit zal ik ook in het verslag benoemen. Mochten jullie het onderzoek liever laten plaatsvinden als de situatie weer normaal is, dan heb ik daar alle begrip voor. Dan plannen we het onderzoek op een later tijdstip in.
- Een belangrijke voorwaarde voor het onderzoek is dat het kind niet te veel stress ervaart door het andere schoolritme en de corona-zorgen. Als het kind (of jullie zelf) erg gespannen is door de maatschappelijke situatie dan is het beter om het onderzoek uit te stellen totdat het kind gewend is aan deze situatie of de situatie genormaliseerd is. Deze spanning kan een testafname namelijk negatief beïnvloeden. Dit vraagt ook inschattingsvermogen van jullie als ouders.
- Als het kind verkouden is, of als één van de gezinsleden ziek is, verplaatsen we het onderzoek. Ook als ik zelf verkouden ben, of iemand in mijn gezin is ziek, verplaatsen we het onderzoek. Hier zijn natuurlijk geen kosten aan verbonden. Ik plan een afspraak zo snel mogelijk opnieuw in.
- Zorg voor gewassen handen (bij jezelf en bij je kind) wanneer je van huis vertrekt. Bij binnenkomst in mijn werkkamer zullen we opnieuw onze handen wassen met reinigingsgel.
- Om het testmateriaal zo schoon mogelijk te houden, wassen we tussendoor ook onze handen. We gebruiken hulpmiddelen om het testmateriaal zo min mogelijk aan te raken. Ik zorg voor schoon materiaal.
- Een intelligentietest is niet volledig op een afstand van anderhalve meter af te nemen. Daarom maak ik gebruik van een doorzichtig scherm. Ik zal dit scherm in alle rust introduceren bij het kind en we maken ruimte om hier zo nodig even over te praten.
- Laat het kind door één van de ouders brengen en halen.
Coronacrisis
Sinds de scholen gesloten zijn vanwege de coronacrisis, ligt mijn werk ook grotendeels stil. Ik heb ervoor gekozen om geen intelligentie- en begaafdheidsonderzoeken in te plannen en de onderzoeken die gepland stonden uit te stellen. De gesprekken doe ik via videobellen.
Mijns inziens (en met mij bijna alle andere praktijken) is het niet mogelijk om een intelligentietest af te nemen op anderhalve meter afstand. Daarbij is het nog niet duidelijk hoe groot het risico op besmetting bij kinderen is. Eventuele voorzorgsmaatregelen, zoals een plexiglas scherm plaatsen, lijken mij de toch al bijzondere – en voor veel kinderen wat spannende – testsituatie negatief beïnvloeden.
Naast deze praktische overwegingen spelen ook andere overwegingen een rol. Vandaag berichtte de NOS dat spanningsklachten onder thuiswerkenden toenemen. Dit geldt voor volwassenen, maar ook kinderen zullen deze spanning voelen. Om een kind een intelligentietest te laten doen in deze ongewone en spannende tijd vind ik daarom niet verantwoord. Bekend is dat spanning een negatieve invloed heeft op prestaties.
Ik hoop natuurlijk dat deze situatie niet te lang gaat duren. Ik ben benieuwd naar de resultaten van het onderzoek van het RIVM over de risico’s bij kinderen. En ik hoop dat de situatie zo wordt, dat kinderen na de meivakantie weer naar school kunnen en enigszins hun normale leven kunnen oppakken.
Tot die tijd zit er niets anders op dan afstand houden en zoveel mogelijk thuis blijven. En het thuis zo goed mogelijk draaiend houden met drie kinderen die onderwijs op afstand krijgen.
Verhuizing
Het is rond, de handtekening is gezet, de inrichting besproken en de sleutel overgedragen en deze verhuizing is via Facebook al door velen bekend geworden. Na de kerstvakantie is praktijk IQenzo gevestigd in De Kamers in Amersfoort-Vathorst! Een lange zoektocht naar een geschikte ruimte eindigt hier op de Wezeperberg 1. De Kamers is een bijzonder gebouw waar op dit moment nieuw leven in wordt geblazen door Bijzondere Gasten, een bedrijf dat zich inzet om bestaande gebouwen een nieuwe, maatschappelijke functie te geven. Naast de diverse werkruimten is er een theater, waarvan bijvoorbeeld een kinderopvangorganisatie gebruik gaat maken voor een speciale theater-BSO. Ik vind het heel erg leuk om van dit creatieve project deelgenoot te worden.
De meerwaarde van deze verhuizing is voor mij dat ik mijn zolderkamer kan verlaten en vanaf nu in een meer professionele setting mijn werk kan doen. Ouders kunnen binnen De Kamers wachten met koffie of thee, werk meenemen of even een uitstapje maken naar de kinderboerderij naast De Kamers. Daarnaast kan mijn praktijk verder groeien, nu ik mijn woonhuis uit ben.
Kortom, allemaal voordelen. Een mooie start van 2020!
